รู้จักกับ Platinum

Platinum นี่น่าจะเป็นปากกาหมึกซึมอีกยี่ห้อหนึ่งที่คนไทยเรารู้จักกันค่อนข้างดีนะครับ และยังเป็นปากกาด้ามแรกๆของใครต่อใครอีกหลายๆคน ทั้งในเมืองไทยและทั่วโลกด้วย ซึ่งก็มาจาก Platinum Preppy ปากการาคาประหยัด คุณภาพสูงนั่นเองครับ แต่ที่ผมเคยเจอมา ยังมีอีกหลายคนที่เรียก Preppy จนติดปาก คิดว่าเป็นชื่อยี่ห้อไปเลย และอีกหลายคนที่ไม่รู้เลยว่า Platinum เป็นบริษัทผู้ผลิตปากกาหมึกซึมชั้นนำของโลก ที่มีปากกาชั้นสุดยอดที่ประธานาธิบดีแห่งสหรัฐอเมริกาเลือกใช้เป็นปากกาประจำตัวด้วย เรามาทำความรู้จักกับปากกาหมึกซึมยี่ห้อ Platinum กันครับ

Platinum Pen เป็นหนึ่งในสามของบริษัทผู้ผลิตปากกายักษ์ใหญ่จากประเทศญี่ปุ่น ที่มีสายการผลิตที่ครอบคลุมปากกาชนิดต่างๆอย่างครบครัน ไม่ว่าจะเป็นปากกาลูกลื่น ปากกาหมึกเจล ปากกามาร์กเกอร์ ปากกาพู่กัน ดินสอกด ไปจนถึงปากกาหมึกซึม และน้ำหมึกแบบต่างๆ

Mr. Shunichi Nakata และร้าน Nakaya Seisakusho ภาพจาก platinum-pen.co.jp

Platinum Pen เริ่มก่อตั้งในปี 1919 โดย Mr. Shunichi Nakata ซึ่งตอนแรกก็ตั้งขึ้นมาเพื่อขายปากกาหมึกซึมเท่านั้นนะครับ จนมาถึงปี 1924 นายนาคาตะ จึงได้ก่อตั้งบริษัท Nakaya Seisakusho ขึ้นเพื่อผลิตและจำหน่ายปากกาหมึกซึมของตนเอง และในปี 1928 บริษัทนี้จึงได้เปลี่ยนชื่อมาเป็น Platinum Pen โดยใข้โลโก้รูปลูกโลกครับ (เดี๋ยวนี้ Platinum เปลี่ยนโลโก้เป็นตัว P ไม่ได้ใช้รูปลูกโลกนี้แล้วนะครับ)

โลโก้ของ Platinum Pen ในยุคแรกๆ ภาพจาก platinum-pen.co.jp

นี่เป็นภาพจากแคตาล็อกของ Platinum Pen ในปี 1935 สังเกตว่าปากกาของ Platinum ในยุคแรกๆ จะมีรูปทรงคล้าย Montblanc แต่คลิปจะทำคล้ายๆกับ Parker นะครับ

ภาพจาก platinum-pen.co.jp

โรงงานผลิตปากกาของ Platinum ในช่วงปี 1942 ภาพจาก platinum-pen.co.jp

หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 อเมริกาได้เข้ามามีบทบาทในญี่ปุ่นมากขึ้น บริษัทได้เปลี่ยนชื่อไปเป็น Platinum Industry ตามคำเรียกร้องของ US GHQ (US General Headquarters) เรื่องของ GHQ นี่ถ้าจะคุยกันล่ะก็ยาวเลยครับ เอาแค่สั้นๆว่า GHQ เป็นองค์กรที่ก่อตั้งโดยฝ่ายสัมพันธมิตร ที่เข้ายึดครองประเทศญี่ปุ่นภายหลังจากที่ญี่ปุ่นแพ้ในสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งประธานคณะกรรมของ GHQ นี่ถูกผูกขาดโดยสหรัฐอเมริกาแต่เพียงผู้เดียว ซึ่งผู้บัญชาการสูงสุดของ GHQ ก็คือ นายพล ดักลาส แม็คอาเธอร์ นั่นเอง องค์กรนี้มีบทบาทออกคำสั่งหรือให้คำแนะนำต่อรัฐบาล และเอกชนของญี่ปุ่น ให้ปฏิบัติตามที่ตนต้องการ

GHQ นี่มีบทบาทมากมายจนคุยกันไม่จบง่ายๆแน่ครับ คือ เข้ามาเปลี่ยนแปลงทั้งการปกครอง ระบอบเศรษฐกิจ การจัดเก็บภาษี ไปจนถึงระบบจักรพรรดิ์ของญี่ปุ่นก็โดน GHQ เข้าไปลดบทบาทด้วย แม้ว่า GHQ จะมีวัตถุประสงค์ซะสวยหรู แต่สุดท้ายจริงๆแล้วก็เพื่อผลประโยชน์ของอเมริกาเป็นหลักครับ

นั่นไง อย่าให้ผมได้ออกนอกเรื่องเชียว ยาวไปเรื่อยเลยล่ะ 55555 กลับมาๆ

ในช่วงนี้เองที่ Platinum Industry ได้เริ่มผลิตปากกาลูกลื่นตามคำแนะนำของ GHQ และได้รับอนุญาตให้ส่งออกสินค้าไปยังต่างประเทศได้อีกด้วย

ในปี 1957 เป็นยุคที่มีการเริ่มนำ Feed มาใช้กับปากกาหมึกซึม ตรงนี้นะครับ อันที่จริงแล้ว Waterman เป็นผู้ริเริ่มประดิษฐ์ Feed ขึ้นมาใช้กับปากกาหมึกซึมเป็นรายแรกในปี 1883 และได้จดสิทธิบัตรไว้ด้วย ทำให้ผู้ผลิตปากกาหมึกซึมรายอื่นไม่สามารถลอกเลียนแบบได้จนกว่าสิทธิบัตรจะหมดอายุ แต่จริงๆแล้วอายุของ US Patent มันแค่ 20 ปีนะครับ อันนี้ผมเข้าใจว่ามีการจด Copyright ด้วย ซึ่งจะมีอายุ 70 ปีครับ (ผมไม่มีความรู้เรื่องของ Patent และ Copyright จึงอธิบายเรื่องนี้ไม่ได้ครับ) เอาเป็นว่า พอสิทธิบัตรของ Feed หมดอายุลง Platinum ก็ผลิตปากกาหมึกซึมที่ใช้ Feed ออกมา และยังได้ผลิตหมึกหลอดที่เป็นพลาสติกออกมาใช้กับปากกาของ Platinum รุ่น ‘Honest 60’ ด้วย ตรงนี้ Platinum บอกว่า เขาเป็นเจ้าแรกในโลกที่ผลิตหมึกหลอดที่เป็นพลาสติกนะครับ

Platinum Honest 60 ปากการุ่นแรกของ Platinum ที่ใช้ Feed และหมึกหลอด

ภาพจาก platinum-pen.co.jp

หมึกหลอดนี่ก็คิดค้นโดยนักวิจัยของ Waterman ตั้งแต่ปี 1927 ครับ แต่ในยุคนั้นตัวหลอดบรรจุหมึกยังทำด้วยแก้ว จากข้อมูลในเว็บของ Waterman บอกว่า Waterman ได้ผลิตหมึกหลอดที่ทำจากพลาสติกครั้งแรกในปี 1953 ซึ่งก็ก่อน Platinum น่ะ เลยไม่รู้ว่าข้อมูลอันไหนถูกต้องกันแน่นะครับ

โฆษณา Platinum Honest 60 พิชิตยอดเขาเอเวอร์เรส ซึ่งทำเป็นโฆษณาทางทีวีในญี่ปุ่นด้วย

ภาพจาก platinum-pen.co.jp

พอมาในปี 1958 ปากกาหมึกซึม Platinum Honest 60 ก็ได้ร่วมพิชิตยอดเขาเอเวอร์เรส และได้พิสูจน์ว่าน้ำหมึกจะไม่ทะลักออกทางหัวปากกา (Leak) เมื่ออยู่ในที่สูงๆครับ ผมว่าเป็นการทดสอบที่น่าสนใจมากเลยนะครับ

ปี 1962 บริษัท Platinum Industry ได้เปลี่ยนชื่อกลับมาเป็น บริษัท Platinum Fountain Pen อีกครั้ง และได้ออกหัวปากการุ่นใหม่ที่ทำจากทองคำ 18 กระรัต

หัวปากกาที่ทำจากทองคำ 18 กระรัต รุ่นแรกของ Platinum ภาพจาก platinum.co.jp

ดูจากรูปผมว่าน่าสนใจมาก เพราะว่าหัวปากกาที่ใช้กับปากกาหมึกซึมรุ่นปัจจุบันบางรุ่นของ Platinum ยังคงมีรูปทรงเหมือนกับหัวปากกาที่ผลิตในปี 1962 ครับ อันนี้ผมเปรียบเทียบเองนะครับ โดยดูจากหัวปากกา Platinum Cool (Balance) ที่ผมมีอยู่ กับรูปภาพหัวปากกาที่ผลิตในปี 1962 ผมว่าเหมือนกันมากเลย ส่วนหัวปากกาของ Platinum Preppy ก็คล้ายๆกันครับ แต่หัวปากกาของ Preppy จะออกเหลี่ยมๆกว่า และไม่มีรูอากาศ

ตั้งแต่ปี 1973 เป็นต้นมา Platinum ก็ได้ไปเปิดในต่างประเทศ คือ เม็กซิโก ไต้หวัน เสินเจิ้น เซี่ยงไฮ้ เวียดนาม นอกจากนี้ยังตั้งบริษัทจำหน่ายปากกาขึ้นในนิวยอร์ค (ตรงนี้ผมไม่ได้เรียงตามปีที่ไปเปิดโรงงานในต่างประเทศนะครับ)

Platinum 3776

Platinum President

ในปี 1978 Platinum ได้ออกปากกาหมึกซึมในซีรีย์ 3776 อันโด่งดังจนถึงทุกวันนี้ และในปี 1994 ก็ได้ออกปากกาหมึกซึมรุ่น President ที่ว่ากันว่า ประธานาธิบดีบิล คลินตัน แห่งสหรัฐอเมริกา (1993-2001) ใช้ปากกา Platinum รุ่น Very Presidential ซึ่งก็คือ Platinum President นี่แหละ เป็นปากกาส่วนตัวในขณะดำรงตำแหน่งครับ

เรามาดูปากกาในอดีตของ Platinum กันดีกว่าครับ

Platinum Pure Silver ด้ามนี้ผลิตในปี 1925 หากดูจากประวัติของ Platinum แล้ว รุ่นนี้น่าจะเป็น Eyedropper และยังไม่ได้ใช้ Feed นะครับ

Platinum Pocket ผลิตออกมาในปี 1964 ปากกาหมึกซึมในซีรีย์นี้ จะมีให้เลือกทัั้งหัวปากกาจะทำจากสแตนเลส และหัวปากกาทำจากทองคำ 18K ครับ ปากการุ่นนี้ยังพอหาจาก eBay ได้ในราคาราว 2,000-3,000 บาทครับ พ่อเล่าให้ฟังว่า ตอนพ่อเด็กๆปากการุ่นนี้เคยมีขายในบ้านเรา ราคาไม่แพงด้วยครับ

ในปี 1964 Platinum ยังได้ออกปากกาหมึกซึมแบบ Soft Nib มาด้วยนะครับ ปากการุ่นนี้ไม่ใช่ Flex Nib นะครับ แต่เป็นปากกาพู่กันครับ ในสมัยนั้นปากการุ่นนี้น่าจะเท่มากเลยนะครับ เพราะใช้ Section และ Feed แบบใสๆด้วยครับ สังเกตว่า Platinum ทำระบบ Feed ที่เป็นแบบ Collector แล้วเอาหัวปากกาไปเสียบต่อ เหมือนที่ใช้ใน Preppy นี่มาตั้งห้าสิบกว่าปีแล้วนะครับ ปัจจุบันนี้ Platinum ก็ยังมีปากกาพู่กันออกมาจำหน่ายอยู่ครับ

ปี 1965 ได้ออกปากกาแบบ Knock Type หรือปากกาหมึกซึมแบบ Capless มาครับ น่าสนใจมากเลยนะครับ ปากกาแบบนี้ผลิตมาแล้ว 50 กว่าปีเชียว เสียดายที่ปัจจุบัน Platinum ไม่ได้ผลิตปากกาแบบนี้มาอีกแล้วนะครับ ผมไม่รู้ว่าปากกาหมึกซึมแบบ Capless นี่มีของยี่ห้ออะไรบ้างนะครับ เท่าที่ผมนึกออกก็มี Pilot Vanishing Point กับ Lamy Dialog พอมาค้นดูแล้ว Pilot Vanishing Point ผลิตออกมาตั้งแต่ช่วงต้นปี 1960 เหมือนกับ Platinum ครับ แต่ผมหาปีที่ผลิตครั้งแรกไม่เจอ เลยไม่รู้ว่าใครทำมาก่อนนะครับ ส่วน Lamy เท่าที่ผมหาข้อมูลเจอ เพิ่งจะผลิต Dialog มาในปี 2003 นี่เองครับ

สำหรับปากการุ่นอื่นๆในอดีตของ Platinum นี่ ก็ยังมีอีกนะครับ ลองดูได้จากในเว็บของ platinum-pen.co.jp ครับ เท่าที่ผมสังเกต ปากกาโบราณของ Platinum นี่ ไม่ถึงกับเป็นที่นิยมของนักสะสมปากกาเท่าไหร่นะครับ ทำให้พอหาปากการุ่นเก่าๆมาเล่นได้ในราคาที่ยังไม่แพงนัก

ส่วนปากการุ่นปัจจุบันของ Platinum สำหรับรุ่นเล็กซึ่งเป็นที่นิยมกันทั่วโลกก็ คือ Platinum Preppy กับ Platinum Plaisir ซึ่งผมได้ทำรีวิวไปแล้วทั้งสองรุ่น ถัดขึ้นมาก็จะเป็นปากกาในซีรีย์ Balance แล้วก็จะเป็นซีรีย์ 3776 ซึ่งเป็นที่นิยมของนักเล่นปากกาในทั่วโลก ทั้งสองรุ่นนี้ผมจะทำวิดีโอรีวิวให้ชมกันเร็วๆนี้แน่นอนครับ

ขอให้ทุกท่านมีความสุขกับการเขียนได้ราวกับฝันครับ

แล้วพบกันใหม่ สวัสดีครับ